Polski Ład: Zwolnienie podatkowe dla seniorów – 7 praktycznych przykładów wyliczeń

Celem ulgi podatkowej dla seniorów, wprowadzonej przepisami Polskiego Ładu, jest to, aby osoby, które mogą przejść na emeryturę, nadal pracowały. Wolne od podatku dochodowego  będą przychody z pracy, z umowy zlecenia oraz z działalności gospodarczej otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia kobieta i 65. roku życia mężczyzna, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł. Sprawdź, na co powinni zwrócić uwagę przedsiębiorcy zatrudniający seniorów uprawnionych do tej ulgi.

Polski Ład: ulga dla pracujących seniorów

 

 

 

Wolne od podatku dochodowego są przychody:

  • z pracy (tj. ze stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy czy z pracy nakładczej),
  • z umowy zlecenia wymienionej w art. 13 pkt 8 updof,
  • z działalności gospodarczej opodatkowane według skali, liniowo, ulgą IP Box albo ryczałtem ewidencjonowanym,

otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. (kobieta) i 65. roku życia (mężczyzna) do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.

Suma przychodów zwolnionych od podatku nie może przekroczyć kwoty 85.528 zł. Po przekroczeniu tego progu podatek do limitu dochodów 120.000 zł jest opodatkowany stawką 17%.

 

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na mocy updof, zwolnionych od podatku dochodowego oraz, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (nowy art. 21 ust. 39 updof).

 

Musi być spełniony warunek, że podatnik:

1)     podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz

2)     mimo nabycia uprawnienia nie otrzymuje:

  • emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, ustawach o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych i ich rodzin i w ustawie o emeryturach i rentach z FUS;
  • świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4a updof (pobierane przez funkcjonariuszy przez rok od zwolnienia ze służby w kwocie 20% należności),
  • uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w Prawie o ustroju sądów powszechnych.


Podkreślić należy, że nie jest konieczne wydanie przez ZUS decyzji o ustalaniu prawa do emerytury. Wystarczy samo ukończenie wieku 60/65 lat i posiadanie jakiegokolwiek stażu emerytalnego.


Ukończenie wieku i złożenie wniosku

Pierwszym warunkiem, który należy spełnić, jest ukończenie wieku: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Płatnik, czyli pracodawca lub zleceniodawca zastosuje zwolnienie podatkowe podczas pobierania zaliczek na podatek, jeżeli podatnik złoży wniosek o jego stosowanie. Wniosek – oświadczenie należy złożyć złożony na piśmie.  Powinien on zawierać pouczenie: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Zakład pracy zaprzestaje poboru podatku najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania pisma.

 

Zwolnienie podatkowe można zastosować wyłącznie do przychodów uzyskiwanych z tytułów (wskazanych wcześniej), z których podatnik podlega ubezpieczeniom społecznym. Czyli że są  za niego opłacane składki na te ubezpieczenia. Zwolnienie dotyczy więc zawsze pracowników, ponieważ każdy pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym. Nie zawsze obejmie  zleceniobiorców i osób prowadzących działalność gospodarczą. Zleceniobiorców i osób prowadzących działalność będzie dotyczyło tylko wtedy, gdy z tego tytułu są opłacane za nich składki na ubezpieczenia społeczne. W odróżnieniu od pracowników zleceniobiorcy oraz osoby prowadzące działalność nie zawsze bowiem z tych tytułów podlegają ubezpieczeniom społecznym.

Ulga dla pracujących emerytów: pracownik (zleceniobiorca)

Zwolnienie podatkowe będzie atrakcyjne dla pracowników (zleceniobiorców), którzy otrzymują dość wysokie wynagrodzenie (np. 12.000 zł), a po rozwiązaniu umowy o pracę z różnych względów nie mają możliwości zawarcia z pracodawcą ponownie umowy o pracę na takich samych warunkach.

Wtedy, pracując, korzystają ze zwolnienia podatkowego, a dodatkowo cały czas powiększają swój „kapitał składkowy”, w oparciu o który ZUS w przyszłości będzie naliczał emeryturę.

Przesunięcie terminu przejścia na emeryturę spowoduje też to, że zebrany kapitał będzie dzielony przez mniejszą liczbę miesięcy, gdy wniosek o świadczenie złożony później.


PrzykładPracownik zarabia 12.000 zł i 65 lat kończy w kwietniu Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 12.000 zł miesięcznie.  Jest ono wypłacane 28. dnia danego miesiąca. 65 lat kończy 10 kwietnia 2022 r. 
Jeżeli pracownik złoży płatnikowi wniosek o stosowanie zwolnienia podatkowego dla seniora, to rozliczenie roczne pracownika wygląda następująco:
    • zsumowany przychód: 12 x 12.000 zł = 144.000 zł
    • kwota zwolniona od podatku 85. 528 zł
    • Przychód podlegający opodatkowaniu 58 472 zł (144.000 zł – 85.528 zł)
    • 58.472 zł  – (144.000 x 13,71%) – 4.500 zł (KUP)
    • 58.472 zł – 19.742,40 zł – 4.500 = 34.230 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu
    • 34.230 zł x 17%  – 5.100 zł = 719 zł– podatek
  
Jeżeli pracownik nie korzystałby z tego zwolnienia, to rozliczenie roczne wyglądałoby następująco:
 
Korzystając więc ze zwolnienia, pracownik senior zapłaci niższy podatek o 14.540 zł  (15.259 zł  – 719 zł). Jeżeli jednak pracownik miałby od 1 kwietnia prawo do emerytury w wysokości 4.000 zł netto, to przez 9 miesięcy otrzymałby 27.000 zł i byłaby to kwota zdecydowanie wyższa niż kwota obniżonego podatku.



PrzykładUmowa o pracę i dodatkowo umowa zlecenia Pan Adam na 66 lat i pracuje na podstawie umowy o pracę u pracodawcy A za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 5.000 zł. Złożył oświadczenie, że spełnia wszystkie warunki do zwolnienia i pracodawca nie odprowadza za niego zaliczki na podatek. Od 1 kwietnia pan Adam dodatkowo będzie  wykonywał umowę zlecenia u pracodawcy B. Z umowy zlecenia będzie podlegał obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. W konsekwencji od przychodu z umowy zlecenia nie przysługuje mu zwolnienie podatkowe dla seniora. Zwolnienie to przysługiwałoby, gdyby ze zlecenia pan Adam przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.


 

PrzykładUmowa o pracę i wniosek o stosowanie ulgi od 1 kwietnia Pan Tomasz jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę u pracodawcy A. 1 kwietnia kończy 65 lat. 5 kwietnia złożył pracodawcy oświadczenie, że spełnia warunki do zwolnienia. Pracodawca 10 kwietnia wypłaca mu wynagrodzenie za marzec w wysokości 5.000 zł. Od wypłacanego wynagrodzenia pracodawca nie naliczy i nie odprowadzi zaliczki na podatek. Od wypłacanego wynagrodzenia należne są składki na – ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.  
Wyszczególnienie Rozliczenie ze zwolnieniem   Bez zwolnienia
Przychód ze stosunku pracy 5.000 zł   5.000 zł
Składki społeczne potrącane ze środków pracownika 685,50 zł   685,50 zł
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 4.314,50 zł   4.314,50 zł
Składka zdrowotna 9% 388,31 zł   388,31 zł
Koszty uzyskania przychodów     250
Podstawa opodatkowania   4.065 zł
Zaliczka na PIT 0   4.065 zł x 17% – 425=266 zł
Zaliczka na PIT do US 0   266 zł
Wynagrodzenie netto 3.926,19 zł   3.660,19 zł
W konsekwencji po zastosowaniu ulgi pracownik otrzyma wynagrodzenie wyższe o 266 zł.


 


Przykład65 lat w lutym i wniosek o stosowanie ulgi, a 29 marca rozwiązanie umowy o pracę Pracownik, który w lutym 2022 roku ukończył 65 lat, złożył wniosek o stosowanie w stosunku do niego zwolnienia. Pracownik złożył wniosek o rozwiązanie umowy o pracę z dniem 29 marca br. W tym dniu otrzyma wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł oraz odprawę w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia (6 x 5.000 zł). Łącznie jego przychód wyniesie 35.000 zł.  
Wyszczególnienie  Rozliczenie ze zwolnieniem  Bez zwolnienia
Przychód ze stosunku pracy 3.5000 zł 3.5000 zł
Składki społeczne potrącane ze środków pracownika 685,50 zł* 685,50 zł*
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 4.314,50 zł 4.314,50 zł
Składka zdrowotna 9% 388,31 zł 388,31 zł
Koszty uzyskania przychodów 250
Podstawa opodatkowania 33.926 zł
Zaliczka na PIT 33.926 zł x 17% – 425 zł = 5.342,42 zł
Zaliczka na PIT do US 5.342 zł
Wynagrodzenie netto 33.926,19 zł 28.584,19 zł
*odprawa jest przychodem zwolnionym od składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne Z uwagi na zastosowane zwolnienie pracownik nie zapłaci podatku w wysokości 5.342 zł. Warunkiem zastosowania tego zwolnienia jest niepobieranie emerytury (renty rodzinnej).


Jeżeli pracownik z powyższego przykładu złożyłby wniosek o emeryturę w marcu,  to zwolnienie podatkowe nie przysługiwałoby mu, jeżeli za ten miesiąc ZUS będzie mu wypłacał emeryturę. Zgodnie z przepisami emerytalnymi emeryturę wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tego świadczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wynika to z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten daje możliwość wypłaty emerytury od początku miesiąca, w którym złożono wniosek emerytalny. Warunkiem jest:

  • nabycie uprawnień emerytalnych (tj. osiągnięcie wieku emerytalnego), ponieważ wypłata następuje od dnia powstania uprawnienia do świadczenia,
  • złożenie wniosku o emeryturę w miesiącu, w którym następuje rozwiązanie stosunku pracy.

Skorzystanie z tego rozwiązania powoduje, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę i emeryturę. I dlatego nie spełnia warunków do zwolnienia podatkowego. W konsekwencji nie jest to rozwiązanie korzystne, jeżeli emerytura jest niższa niż kwota zwolniona od podatku.

Wtedy lepszym rozwiązaniem jest złożenie wniosku o emeryturę w kolejnym miesiącu. W takiej sytuacji senior nie otrzyma za marzec emerytury, ale skorzysta ze zwolnienia podatkowego, które z pewnością będzie wyższe niż wysokość emerytury.

Przy poborze zaliczki na podatek płatnik będzie uwzględniał to zwolnienie (nie będzie pobierał zaliczki PIT), jeżeli podatnik złoży sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania tego zwolnienia. Płatnik zastosuje ulgę najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, oraz nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika. Zwolnienie to nie jest więc stosowane automatycznie. Aby z niego skorzystać konieczne jest złożenie wniosku.

Senior, który spełnia wszystkie przesłanki do zwolnienia, ale nie złoży płatnikowi wniosku o stosowanie zwolnienia, będzie miał naliczony podatek, który odzyska w rozliczeniu rocznym.

Po uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku zwolnienie będzie łącznie wynosiło 115.528 zł (85.528 zł + 30.000 zł).

Jeżeli pracownik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględni zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał powiadomienie.

Ulga dla seniorów, którzy zawieszą świadczenie emerytalno-rentowe  

Ze zwolnienia podatkowego może skorzystać także senior, który pobiera aktualnie emeryturę lub rentę rodzinną i to świadczenie zawiesi. Wtedy do wypłacanego mu wynagrodzenia będzie można zastosować zwolnienie podatkowe.

 


PrzykładEmeryt zawiesza pobieranie świadczenia w wysokości 3.000 zł brutto Pan Jan pobiera emeryturę w wysokości 3.000 zł brutto. Od 1 kwietnia br. zawiera umowę o pracę za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 15.000 zł.  
Wyszczególnienie   Rozliczenie ze zwolnieniem Bez zwolnienia
Przychód ze stosunku pracy 15.000 zł 15.000 zł
Składki społeczne potrącane ze środków pracownika 2.056,50 zł 2.056,50 zł
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 12.943,50 zł  12.943,50 zł 
Składka zdrowotna 9% 1.164,92 zł 1.164,92 zł
Koszty uzyskania przychodów 250 zł
Podstawa opodatkowania 12.944 zł x 17%* = 2.200,48 zł
Zaliczka na PIT 2.200 zł
Zaliczka na PIT do US 2.200 zł
Wynagrodzenie netto 11.778,58 zł 9.578,58 zł
Rozliczenie roczne, gdy pracownik zawiesi emeryturę i skorzysta z ulgi
  • Przychód z emerytury 9.000 zł  (za 3 miesiące styczeń – marzec)
  • Przychód z umowy o pracę 135.000 zł
  • Przychód zwolniony od podatku 85.528 zł
  • Przychód do opodatkowania z umowy o pracę 49.472 zł  (135.000 zł – 85.528 zł)
  • Łączny przychód do opodatkowania
58.472 zł – (135.000 zł x 13,71%) – 2.250 zł (KUP) 58.472 zł – 18.508,50 zł – 2.250 zł = 27.714 zł podstawa do opodatkowania
  • 27.714 zł x 17% – 5.100 zł = 0 zł
Pracownik otrzyma zwrot podatku w wysokości: 255 zł Łączny dochód: 9.000 zł + 135.000 zł = 144.000 zł Rozliczenie roczne, gdy pracownik nie zawiesi emerytury i nie korzysta ze zwolnienia
  • Przychód z emerytury 36.000 zł
  • Przychód z umowy o pracę 135.000 zł
  • Łączny przychód do opodatkowania
171.000 zł – (135.000 zł x 13,71%) – 2.250 (KUP) 171.000 zł – 18.508,50 zł – 2.250 zł = 150.242 zł podstawa do opodatkowania 120.000 zł x 17% –  5.100 zł + 30.242 x 32% = 24.977 zł Łączny dochód: 36.000 zł + 135.000 zł – 24.977 zł = 146.023 zł

Przedstawione w powyższym przykładzie wyliczenia pokazują, że pracownikowi nie opłaca się zawieszać emerytury, aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Skoro nie opłaca się zawiesić emerytury, gdy świadczenie wynosi 3.000 zł brutto, to tym bardziej nie opłaca się zawieszenie, gdy emerytura jest wyższa.


PrzykładEmeryt zawiesza pobieranie świadczenia w wysokości 20.000 zł Pan Jerzy otrzymuje wynagrodzenie 20.000 zł miesięczne. W grudniu 2021 roku ukończył 65 lat. W styczniu złożył pracodawcy oświadczenie o stosowaniu zwolnienia.
Wyszczególnienie Rozliczenie ze zwolnieniem Bez zwolnienia
Przychód ze stosunku pracy 20.000 zł 20.000 zł
Składki społeczne potrącane ze środków pracownika 2.742 zł 2.742 zł
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 17.258 zł 17.258 zł
Składka zdrowotna 9% 1.553 zł 1.553 zł
Koszty uzyskania przychodów   250 zł
Podstawa opodatkowania   17.008 zł
Zaliczka na PIT   2.466 zł
Zaliczka na PIT do US   2.466 zł
Wynagrodzenie netto 15.705 zł 18.171 zł
Rozliczenie roczne ze zwolnieniem podatkowym
  • 240.000 zł – 8.5528 zł = 154.472 zł
  • 154.472 zł – 240.000 x 13,71% – 3.000 zł (KUP) = 118.568 zł
  • 118.568 zł x 17% – 5.100 zł = 15.057 zł
Roczne rozliczenie bez zwolnienia podatkowego
  • 240.000 zł – 240.000 x 13,71% – 3.000 zł (KUP) = 204.096 zł
  • 120.000 x 17% – 5.100 zł + 84.096 zł x 32% = 42.211 zł
Zastosowanie zwolnienia powoduje, że podatek jest niższy o 42.211 zł – 15.057 zł = 27.154 zł.


Rozliczenie podatku po przekroczeniu limitu

Suma przychodów zwolnionych od podatku nie może przekroczyć kwoty 85.528 zł. Po przekroczeniu tego progu podatek do limitu dochodów 120.000 zł jest opodatkowany stawką 17%.


PrzykładJak rozliczyć podatek po przekroczeniu limitu? Wynagrodzenie seniora (66 lat) wynosi 12.000 zł. Jest wypłacane do 28. dnia danego miesiąca. 10 stycznia 2022 r. senior złożył wniosek o stosowanie za niego zwolnienia podatkowego. W takim przypadku limit kwoty zwolnionej od podatku zostanie osiągnięty w sierpniu. Zsumowany łącznie, liczony od 1 stycznia, przychód wyniesie 96.000 zł. Limit zwolnienia to 85.528 zł. W konsekwencji od przychodu 10.472 zł (96.000 zł – 85.528 zł) płatnik naliczy podatek. Z uwagi na wysokość przychodu od wynagrodzenia zostanie naliczona także ulga dla klasy średniej – jeżeli pracownik nie złoży wniosku o niestosowanie w stosunku do niego tej ulgi.
Wyszczególnienie Rozliczenie  za sierpień Rozliczenie za wrzesień – grudzień
Przychód ze stosunku pracy 10.472 zł 12.000 zł
Składki społeczne potrącane ze środków pracownika 12.000 zł x 13,71% 1.645,20 zł  1.645,20 zł 
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 10.354,80 zł  10.354,80 zł 
Składka zdrowotna 9% 931,93 zł 931,93 zł
Koszty uzyskania przychodów 250 zł 250 zł
Kwota ulgi dla klasy średniej 290,52
Podstawa do opodatkowania 9.814 zł 10.105 zł
Zaliczka na PIT do US 1.243 zł 1.293 zł
Wynagrodzenie netto 6.651,87 8.129,87 zł
W kolejnych miesiącach od przychodu 12.000 zł pracodawca będzie już naliczał podatek. Ostateczne rozliczenie nastąpi w deklaracji rocznej, gdzie pracownik zastosuje kwotę wolną (30.000 zł), odliczy składki na ubezpieczenia społeczne (144.000 zł x 13,71%) i koszty 4.500 zł. Spowoduje to, że pracownik będzie miał nadpłatę podatku, ponieważ zapłacone zaliczki 6.415 zł będą wyższe od należnego podatku 719 zł. Rozliczenie wygląda następująco:
  • 144.000 zł – 85.528 zł = 58.472 zł – przychód do opodatkowania
  • 58.472 zł – 144.000 zł x 13,71% – 4.500 zł (KUP) =  34.230 zł – podstawa do opodatkowania
  • 34.230 zł x 17% – 5.100 zł = 719 zł – należny podatek.

Kto nie skorzysta z ulgi dla pracujących emerytów?

Zwolnienie nie dotyczy innych osób niż wcześniej wymienione powyżej. Nie obejmie więc np. członków rady nadzorczej. Zwolnienie nie dotyczy także przychodów z umów o dzieło nawet, gdy taka umowa została zawarta z własnym pracownikiem. Mimo tego, że dla celów związanych z ubezpieczeniami społecznym przychód z umowy o dzieło zawarty z własnym pracownikiem jest traktowany jako przychód ozusowany, to w zakresie podatkowym przychód z umowy o dzieło jest odrębnym źródłem podatkowym.

 

Autor:

Andrzej Radzisław

radca prawny, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych,

wykładowca na szkoleniach z ponad 20-letnim doświadczeniem