Przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością
• przedsiębiorstwa w spadku

(z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów z kontraktów menedżerskich lub umów o zarządzanie przedsiębiorstwami)

– stanowią przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT).

Dla zleceniobiorcy oraz wykonawcy dzieła przychodami są otrzymane lub postawione do jego dyspozycji jako podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jest to więc przychód w ogólnym rozumieniu podatkowym.

Przychodem z działalności wykonywanej osobiście jest zarówno wypłacone (postawione o dyspozycji) wynagrodzenie za wykonanie zleconych czynności/dzieła, jak i otrzymane świadczenia w naturze i inne nieodpłatne lub ponoszone za podatnika, w związku z realizacją umowy, np. zwrot kosztów za przejazdy w celu wykonania zlecenia, pakiet medyczny.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności wykonywanej osobiście, z umów zleceń lub o dzieło, osobom mającym miejsce zamieszkania w Polsce, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy. Stosują do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki społeczne, najniższą stawkę podatkową określoną w tabeli skali. Od 1 lipca 2022 r. najniższą stawką tabeli skali jest 12%, a nie 17%.

Koszty uzyskania przychodów wynoszą 20% uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Zaliczka na podatek osób wykonujących umowę zlecenia lub o dzieło na razie nie ulega pomniejszeniu o miesięczną kwotę zmniejszającą podatek. Jednak od 1 stycznia 2023 r. się to zmieni. Również osoby uzyskujące przychód z działalności wykonywanej osobiście będą mogły u swojego płatnika złożyć oświadczenie o stosowanie pomniejszania zaliczek o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.

Od 1 lipca 2022 r. płatnicy, w tym zleceniodawcy, nie stosują już mechanizmu przesunięcia terminu poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 53a ustawy o PIT. Oznacza to brak podwójnego obliczania zaliczek na podatek – według Polskiego Ładu oraz zasad obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r.

Od 1 lipca jest obliczana i potrącana jedna zaliczka na podatek, tj. z zastosowaniem stawki 12%, oczywiście bez odliczania składki zdrowotnej.

Jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek, płatnik nie pobiera zaliczek najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Prawo do złożenia wniosku o niepobieranie zaliczek przysługuje podatnikowi:

• którego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej (tj. 30.000 zł) oraz 
• który nie osiąga innych dochodów, poza dochodami uzyskiwanymi od tego płatnika, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem pomniejszenia o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, lub są opłacane samodzielnie np. z działalności gospodarczej lub najmu/dzierżawy (art. 41 ust. 1c ustawy o PIT).

Przepis art. 41 ust. 1c ustawy o PIT w podanym brzmieniu będzie obowiązywał także po 1 lipca br. Natomiast od 1 stycznia 2023 r. zostanie zastąpiony normą zawartą w art. 31c ustawy o PIT.

Podatnik będzie mógł złożyć płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym, jeżeli przewiduje, że uzyskane przez niego dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych (wg skali) nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30.000 zł. W przypadku uzyskania przez podatnika dochodów podlegających opodatkowaniu według skali przekraczających u tego płatnika w roku podatkowym kwotę 30.000 zł, płatnik obliczy zaliczki bez obniżenia o kwotę zmniejszającą podatek. 

PRZYKŁAD 2

Umowa o dzieło (bez składek ZUS)

Osoba wykonała umowę o dzieło, z tytułu której wynagrodzenie wynosi 5.000 zł. Zostało wypłacone w lipcu 2022 roku. Wykonawca dzieła nie jest pracownikiem zamawiającego. Dlatego umowa o dzieło nie podlega żadnym składkom na ZUS. W treści umowy zaznaczono, że wynagrodzenie przysługuje z tytułu przeniesienia praw autorskich (dzieło jest chronione prawem autorskim). Stosuje się tu koszty uzysku w wysokości 50% uzyskanego przychodu, a przychód ten kwalifikuje się do źródła, jakim są prawa majątkowe (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT). 

Przychody osób wykonujących umowy zlecenia należące do działalności wykonywanej osobiście korzystają ze zwolnień przedmiotowych tzw. PIT-0. Chodzi tu o zwolnienia wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 152, 153 i 154 ustawy o PIT czyli odpowiednio:

• ulgę na powrót,
• ulgę dla opiekunów wychowujących co najmniej czworo dzieci,
• ulgę dla pracujących seniorów.

Płatnik stosuje poszczególne zwolnienia do wysokości 85.528 zł na rok po otrzymaniu od zleceniobiorcy oświadczenia na piśmie, że spełnia on warunki danego zwolnienia.

Z kolei zleceniobiorcom w wieku do 26 lat przysługuje tzw. zerowy PIT dla młodych, bez wniosku czy oświadczenia. Zwolnienie ma zastosowanie o ile przychód z umowy zlecenia nie przekroczy w roku podatkowym kwoty 85.528 zł. Jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o pobór zaliczek bez stosowania tego zwolnienia od podatku płatnik pobiera zaliczki na ogólnych zasadach najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Suma przychodów zwolnionych od opodatkowania czyli z tytułu tych wszystkich ulg, nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł. 

Od 1 lipca osoby korzystające z wymienionych wcześniej preferencji podatkowych zyskały jeszcze jeden rodzaj przychodu nieopodatkowanego w ramach limitu 85.528 zł. Będą to zasiłki macierzyńskie z ubezpieczenia społecznego. Przykładowo, zleceniobiorczyni podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu będąca w wieku do 26 lat, która urodzi dziecko i będzie otrzymywała zasiłek macierzyński, nie zapłaci podatku od tego świadczenia do kwoty 85.528 zł rocznie. 

Jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy – d 1 lipca w wysokości 12% przychodu, czyli bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Przychodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych, według skali.

Zatem, opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym ma miejsce, gdy:

• przychody są osiągane z tytułów określonych w art. 13 pkt 2 lub 5–9 ustawy o PIT czyli m.in. z umów zleceń i o dzieło,
• kwota należności określona w umowie zawartej ze świadczeniobiorcą nie przekracza 200 zł,
• umowa jest zawarta z osobą niebędącą pracownikiem płatnika.

Znaczenie ma kwota wynikająca z umowy (tzn. z danego tytułu prawnego). Nie jest istotne, czy takich przychodów w miesiącu od tego samego płatnika jest więcej, czy nie. Decyduje tylko kwota wynikająca z pojedynczej umowy (pojedynczego dokumentu na podstawie którego dokonano wypłaty należności). 

Nie ma znaczenia łączna wartość wszystkich umów zawartych w danym miesiącu ze zleceniobiorcą. Innymi słowy, kwota graniczna do 200 zł to zapłata za wykonanie całości prac będących przedmiotem zlecenia, a nie częściowe odpłatności.

PRZYKŁAD 3

Umowa zlecenia z wynagrodzeniem do 200 zł

Zleceniobiorca w lipcu 2022 roku zawarł umowę zlecenia, której przedmiotem jest wykonanie pewnej usługi, za wynagrodzeniem w wysokości 185 zł. Z tytułu tego zlecenia osoba podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Rozliczenie zlecenia wygląda następująco:

Podstawa prawna

Ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. ).

Art. 11 ust. 1, art. 13 pkt 8, art. 22 ust. 9 pkt 4, art. 30 ust. 1 pkt 5a, art. 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.).