Nowe przepisy będą obowiązywały od 1 stycznia 2022 r. Oznacza za to, że jeżeli płatnik wynagrodzenie za grudzień 2021 roku będzie wypłacał na początku stycznia przyszłego roku, to do tego wynagrodzenia trzeba będzie zastosować nowe regulacje. Oczywiście, jeżeli pracownik jest zatrudniony z wynagrodzeniem minimalnym, to gdy pracodawca to wynagrodzenie za grudzień wypłaci mu w styczniu, obowiązywać będzie jeszcze kwota z 2021 roku, czyli i w wysokości 2.800 zł.

Od przyszłego roku będzie obowiązywała nowa skala podatkowa. Przychody do 30.000 zł będą zwolnione od podatku. Przychody powyżej 30.000 zł do 120.000 zł będą opodatkowane stawką 17%. A od nadwyżki ponad 120.000 zł stawka podatkowa będzie należna w wysokości 32%.

Za dochód podlegający opodatkowaniu uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody w rozumieniu art. 12 updf oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne.

Zaliczki ustalone od podstawy opodatkowania (z wyjątkiem wspólnego rozliczenia małżonków) za miesiące od stycznia do grudnia wyniosą:

a)     za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali (120.000 zł) – 17% dochodu uzyskanego w danym miesiącu;

b)     za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 17% od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32% od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;

c)     za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt b – 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Jeżeli pracownik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:

• dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali podatkowej, a małżonek nie uzyskuje żadnych dochodów – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego będą wynosić 17% dochodu uzyskanego w danym miesiącu. I będą dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej (tj. o 425 zł);
• dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, a małżonek nie uzyskuje żadnych dochodów lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali podatkowej – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego będą wynosić 17% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

W przedstawionej sytuacji płatnik będzie pobierać zaliczki na wskazanych zasadach od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostał oświadczenie.

W razie faktycznej zmiany stanu upoważniającego do obniżki zaliczek lub utraty możliwości do opodatkowania dochodów wspólnie z małżonkiem podatnik jest zobowiązany poinformować o tym płatnika. Od miesiąca następującego po miesiącu, w którym przestał spełniać warunki do obniżki zaliczek zakład pracy pobiera je na ogólnych zasadach określonych w art. 32 ust. 1 updof.

W 2022 roku w dalszym ciągu będzie obowiązywało zwolnienie dotyczące osób, które nie ukończyły 26 lat. To zwolnienie dotyczy przychodów ze stosunku pracy, z umów zlecenia. Nie stosuje się go natomiast do działalności gospodarczej czy też do przychodów uzyskiwanych z umów o dzieło.

Tabela. Nowa skala podatkowa

Wysokość kosztów uzyskania przychodów w 2022 roku nie ulega zmianie. Od 1 stycznia 2022 r. nie ulegną zmianie zryczałtowane koszty uzyskania przychodów ze stosunków pracy ani sposób ich stosowania. Nadal będą wynosić 250 zł i 300 zł. Pracownik będzie mógł jednak złożyć płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o pobór zaliczek PIT bez stosowania miesięcznych kosztów uzyskania przychodów w wysokości podstawowej (250 zł).

W takiej sytuacji zakład pracy pobierze zaliczki bez stosowania wskazanych kosztów najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu zgłoszenia wniosku. Takie oświadczenie może złożyć pracownik, który równocześnie wykonuje kilka umów o pracę. Jeżeli pracownik nie złoży oświadczenia, każdy z pracodawców automatycznie będzie stosował koszty uzyskania przychodu (tak jak dotychczas). I w rozliczeniu rocznym pracownikowi będzie wychodziła dopłata podatku.

Zmiana, która wchodzi w życie od 1 stycznia 2022 r., spowoduje, że pracownik może uniknąć dopłaty podatku w rozliczeniu rocznym, gdy niektórym swoim pracodawcom złoży oświadczenie, aby nie naliczali oni zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów.

Od 1 stycznia 2022 r. osoby osiągające przychody z tytułu pełnienia obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, korzystają z kosztów uzyskania przychodów 20%. Dotychczas było to 250 zł miesięcznie. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków ubezpieczonego.

Polski Ład podwyższa wysokość podstawy obliczenia podatku, która nie rodzi obowiązku zapłacenia zaliczki na podatek dochodowy, do kwoty 30.000 zł. Obecnie jest to 8.000 zł, przy czym kwota ta ulega obniżeniu wraz ze wzrostem dochodu.

W konsekwencji kwota zmniejszająca podatek w skali podatkowej wyniesie od nowego roku 5.100 zł (tj. 30.000 zł x 17%). Od 1 stycznia 2022 r. miesięczna kwota zmniejszająca podatek (tzw. ulga miesięczna) ulegnie znacznemu zwiększeniu, z 43,76 zł do 425 zł (5.100 zł : 12).

W związku ze zmianą skali podatkowej i wprowadzeniem nowej kwoty wolnej od podatku, zmianie ulega tzw. kwota zmniejszająca podatek. W 2021 roku ta kwota wynosiła 43,76 zł. Od 1 stycznia 2022 r. będzie wynosiła 425 zł miesięcznie (30.000 zł x 17% : 12). Kwotę zmniejszającą pracodawcy stosują do osób, które złożyły oświadczenie PIT-2.

Jeżeli pracodawca wynagrodzenie za grudzień wypłaci w styczniu, to zastosuje już nową kwotę zmniejszającą podatek. 

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Przypomnijmy, że jest to podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników wraz z wynagrodzeniem za czas niezdolności do pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych ze środków ubezpieczonego (najczęściej 13,71%, jeżeli pracownik nie przekroczył rocznego limitu składek). Ta ogólna zasada nie ulega zmianie. Składka w nowym roku będzie naliczana od takiej samej podstawy i w takiej samej wysokości – 9%. Nowością będzie to, że żadna część składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie już odliczana od zaliczki na podatek.

Do końca 2021 roku część składki w wysokości:

• 7,75% podstawy wymiaru było odliczane od zaliczki,
• 1,25% było finansowane ze środków ubezpieczonego.

Przykład 1

Składka zdrowotna – porównanie 2021 i 2022 roku

Pracownik, którego wynagrodzenie wynosiło 4.000 zł, ponosił finansowy ciężar składki w wysokości 43,15 zł (1,25% x 3.451,60 zł). Składka w wysokości 267,50 zł była odliczana z należnej zaliczki na podatek.

W przyszłym roku cała składka będzie już finansowana w całości z dochodu pracownika. Przy wynagrodzeniu 4.000 zł składka ta wyniesie 310,64 zł (3.451,60 zł x 9%).

W przypadku gdy składka zdrowotna, obliczona przez płatnika określonego w art. 85 ust. 1–13 ustawy zdrowotnej (m.in. przez pracodawcę i zleceniodawcę), okaże się od nowego roku wyższa od kwoty zaliczki PIT, składkę zdrowotną ustaloną za poszczególne miesiące będzie się obniżać do wysokości zaliczki. Kwotę tej zaliczki będzie się przy tym obliczać zgodnie z przepisami updof w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2021 r.

Obniżenia składki zdrowotnej do wysokości hipotetycznej zaliczki na podatek będzie się też dokonywać – tak jak dotychczas – młodym pracownikom i zleceniobiorcom korzystającym ze zwolnienia „zerowy PIT”. Jeśli więc składka zdrowotna, obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 updof będzie wyższa od kwoty zaliczki ustalonej na stan 31 grudnia 2021 r., którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku, składkę zdrowotną będzie się zmniejszać do tej hipotetycznej zaliczki.

Jeżeli w nowym roku pracownik uzyska w danym miesiącu niskie przychody ze stosunku pracy, trzeba będzie obliczyć mu dodatkowo zaliczkę PIT według „starych” zasad w celu weryfikacji, czy składki zdrowotnej nie należy obniżyć do wysokości tej „starej” zaliczki PIT.

Rozliczenie pracownika uzyskującego niskie wynagrodzenie, powodujące konieczność obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki obliczonej na 31 grudnia 2021 r.

*przy założeniu, że pracownika obowiązują podstawowe koszty i złożył oświadczenie PIT-2

Ustawodawca w związku ze zmianami w zakresie składki na ubezpieczenie zdrowotne wprowadza nową ulgę, tzw. ulgę dla klasy średniej. Ma ona zrekompensować brak możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ulga dla klasy średniej będzie przysługiwała pracownikom i przedsiębiorcom. Nie będą do niej mieli prawa zleceniobiorcy.

Ulga nie będzie przysługiwała wszystkim pracownikom. Ulga dla klasy średniej dotyczy osób z wynagrodzeniem od 5.701 zł do 11.141 zł miesięcznie.

Za miesiące, w których podatnik uzyskał w zakładzie pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5.701 zł do 11.141 zł, które podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 updof, płatnik pomniejsza dochód o kwotę ulgi dla pracowników, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2aa, w wysokości obliczonej według wzoru:

• (A x 6,68% – 380,50 zł) : 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5.701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8 549 zł,
• (A x (-7,35%) + 819,08 zł) : 0,17, dla A wyższego od 8.549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11.141 zł

A – oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 27 (nowy art. 32 ust. 2a updof).

Ulga będzie stosowana automatycznie. Pracownik nie będzie składał żadnego wniosku o jej zastosowanie. Pracodawca będzie brał pod uwagę wyłącznie wynagrodzenie, które on będzie wypłacał. Dochody od innych pracodawców nie będą miały dla niego znaczenia. Pracodawca będzie ją stosował, chyba że pracownik złoży wniosek, aby jej nie stosować.

Podatnik będzie mógł złożyć sporządzony na piśmie wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla klasy średniej. W takiej sytuacji płatnik nie stosuje ulgi najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Wniosek składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Pracownik może być zainteresowany złożeniem takiego oświadczenia, jeżeli:

• będzie równocześnie zatrudniony u dwóch pracodawców albo
• w trakcie roku będzie zmieniał pracodawcę.

Przykład 2

Dwóch pracodawców i ulga dla klasy średniej

Załóżmy, że pracownik w 2022 roku będzie zatrudniony równocześnie u dwóch pracodawców, np. na 1/2 etatu. U obu będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości po 6.000 zł. Jeżeli pracownik nie złoży oświadczenia o niestosowaniu ulgi u żadnego z pracodawców, to zarówno jeden, jak i drugi pracodawca tę ulgę zastosują. W rozliczeniu rocznym może się okazać, że pracownik przekroczył określony w ustawie pułap dochodów 133.692 zł. W konsekwencji ulga nie będzie mu przysługiwała. Wtedy po złożeniu rozliczenia rocznego pracownik będzie zobowiązany dopłacić podatek. Należy bowiem pamiętać, że ostateczne rozliczenie ulgi nastąpi w rozliczeniu rocznym. Prawo do tej ulgi będą miały osoby o dochodach od 68.412 zł do 133.692 zł.

Kwotę ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oblicza się według wzoru:

• (A x 6,68% – 4.566 zł) : 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68.412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102.588 zł,
• (A x (-7,35%) + 9.829 zł) : 0,17, dla A wyższego od 102.588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133.692 zł.

A – oznacza sumę uzyskanych w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 przychodów z pracy oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a i pkt 2a (które zostały wliczone w koszty uzyskania przychodów).

Ulgę stosuje się, jeżeli suma uzyskanych w roku podatkowym przychodów ze stosunków pracy oraz przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty tej działalności wynosi co najmniej 68.412 zł i nie przekracza kwoty 133.692 zł.

Każdy z małżonków objętych wspólnym rozliczeniem podatkowym może odliczyć ulgę dla klasy średniej według podanych wzorów – od połowy sumy ww. łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym.

Jeżeli podczas roku pracodawca będzie stosował ulgę, a w rozliczeniu rocznym okaże się, że dochody pracownika przekroczyły wskazany limit, pracownik będzie miał dopłatę podatku.

Kiedy nie można zastosować w niektórych miesiącach ulgi dla klasy średniej?

Ulgi dla klasy średniej nie zastosujemy ani wtedy, gdy pracownik przekroczy górny próg, ani wtedy, gdy nie osiągnie tego niższego progu. Możemy tu mówić o kilku sytuacjach.

Przykład 3

Niezdolność do pracy spowodowana chorobą – co z ulgą dla klasy średniej

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 6.000 zł. Wynagrodzenie jest mu wypłacane do 28. dnia danego miesiąca. Pracodawca 28 stycznia 2022 r. wypłacił mu wynagrodzenie w wysokości 6.000 zł. Do tego wynagrodzenia pracodawca powinien zastosować nową ulgę dla klasy średniej.

Od 1 do 10 lutego pracownik był chory, a od 11 lutego do 28 lutego wykonywał pracę. 28 lutego otrzymał wynagrodzenie ze pracę w wysokości 4.000 zł oraz wynagrodzenie chorobowe w wysokości 1.380,06 zł. W związku z tym, że dochód pracownika w lutym wynosi 5.380,06 zł i jest niższy niż 5.701 zł, pracodawca w lutym nie zastosuje ulgi dla kasy średniej.

Przykład 4

Nagroda roczna – co z ulgą dla klasy średniej

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 10.000 zł. Wynagrodzenie jest wypłacane 28. dnia danego miesiąca. Pracownik 28 stycznia 2022 r. otrzymał 10.000 zł. Do wynagrodzenia pracodawca zastosował ulgę dla klasy średniej.

28 lutego pracownik otrzymał 10.000 zł wynagrodzenia oraz 5.000 zł nagrody rocznej. W związku z tym, że dochód pracownika jest wyższy od 11.141 zł miesięcznie, w lutym pracodawca nie zastosuje ulgi dla klasy średniej.

Przykład  5

Premia świąteczna – co z ulgą dla klasy średniej

Pracownik, który co miesiąc otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 11.000 zł, w grudniu otrzyma premię świąteczną w wysokości 2.000 zł. Wtedy jego dochód roczny 134. 000 zł (12 x 11.000 zł + premia 2.000 zł) przekroczy górny limit 133.692 zł przewidziany dla klasy średniej. W rozliczeniu rocznym pracownik będzie miał dopłatę podatku.

Dopłata podatku może być spowodowana także tym, że pracownik nie osiągnie granicy dolnego dochodu, od którego ulga przysługuje.

Przykład 6

Opieka nad dzieckiem – co z ulgą dla klasy średniej

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 5.710 zł i w związku z tym pracodawca stosuje ulgę dla klasy średniej. W jednym miesiącu pracownik będzie korzystał z opieki nad dzieckiem, przebywając na zasiłku opiekuńczym przez 10 dni, od 1 do 10 lutego. Może to spowodować, że dochód pracownika będzie niższy niż wskazany w ustawie. W konsekwencji pracownikowi ulga dla klasy średniej nie będzie przysługiwała. Zakładając, że pracownik nie otrzymywał żadnych innych dochodów poza wynagrodzeniem miesięcznym, jego dochód wyniósłby:

• 11 (miesięcy) x 5.710 zł + 3.806,70 zł (za luty) = 66. 616,70 zł.

Z uwagi na to, że dochód pracownika byłby niższy od 68.412 zł, ulga dla klasy średniej w rozliczeniu rocznym pracownikowi by nie przysługiwała.

Rozlicznie podatkowo-składkowe z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej

Wolne od podatku będą przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł, osiągnięte:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8,
• z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowanej zgodnie z art. 27 (wg skali), art.30c (podatek liniowy) albo art. 30ca (podatek od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej) albo zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

który w roku podatkowym wobec co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej, z zastrzeżeniem ust. 39 i 44–48 updof.

Tak zwana ulga na dzieci 4+ przysługuje na dzieci:

a)     małoletnie,

b)     pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

c)     pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w krajowych lub zagranicznych przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, jeżeli w roku podatkowym:

• nie stosowały przepisów art. 30c (podatek liniowy) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy, w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń,
• nie podlegały opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
• nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (według skali) lub art. 30b (dochody objęte stawką 19%) lub przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 (przychody objęte ulgą na powrót) w łącznej wysokości przekraczającej 3.089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Ulga nie należy się na dziecko, które w roku podatkowym na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych (nowy art. 21 ust. 45 updof).

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 (zerowy PIT dla młodych) i art. 152–154 (ulga na powrót, ulga na dzieci 4+ i ulga dla dorabiających seniorów) nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na mocy updof, zwolnionych od podatku dochodowego, oraz od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (nowy art. 21 ust. 39 updof).

Suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152–154 nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł.

Podatnik korzystający ze zwolnienia na dzieci 4+ będzie składać w terminie określonym w art. 45 ust. 1 (od 15 lutego do 30 kwietnia kolejnego roku kalendarzowego), tj. razem z rozliczeniem rocznym, informację, według ustalonego wzoru, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w razie braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci.

Na żądanie organów podatkowych będzie musiał przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, w szczególności:

• odpis aktu urodzenia dziecka,
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły

(art. 21 ust. 46 i 47 updof).

Podatnik nie będzie musiał składać ww. informacji, jeśli w zeznaniu podatkowym z dokonanym odliczeniem określonym w art. 27f updof (po 92,67 zł miesięcznie na dziecko) oświadczy, że jednocześnie skorzystał ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 153 (ulga na dzieci 4+), a prawa do odliczenia i zwolnienia przysługiwały na te same dzieci (nowy art. 21 ust. 48 updof).

Przy poborze zaliczki na podatek płatnik będzie uwzględniał ulgę na dzieci 4+ (nie będzie pobierał zaliczki PIT), jeżeli pracownik złoży sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania tego zwolnienia.

Płatnik zastosuje ulgę najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, oraz nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika. Pracownik składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Jeżeli pracownik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględni zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał powiadomienie.

Ustawodawca dąży do tego, aby osoby, które mogą przejść na emeryturę, tego nie robiły, tylko żeby nadal pracowały. W tym celu wprowadzone zostało nowe zwolnienie podatkowe.

Wolne od PIT będą przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia z art. 13 pkt 8 updof, oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej zgodnie z art. 27 (zasady ogólne), art. 30c (podatek liniowy) albo art. 30ca (podatek od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej) lub zryczałtowanym podatkiem dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia kobieta i 65. roku życia mężczyzna, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł. Musi być spełniony warunek, że podatnik:

• podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
• mimo nabycia uprawnienia nie otrzymuje: emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, ustawach o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych i ich rodzin i w ustawie o emeryturach i rentach z FUS; świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4a updof (pobierane przez funkcjonariuszy przez rok od zwolnienia ze służby w kwocie 20% należności); uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w Prawie o ustroju sądów powszechnych.

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152–154 (ulga na powrót, ulga na dzieci 4+ i ulga dla dorabiających seniorów) nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na mocy updof, zwolnionych od podatku dochodowego, oraz od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (nowy art. 21 ust. 39 updof).

Suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie ulgi na powrót, ulgi na dzieci 4+, ulgi dla dorabiających seniorów nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł (nowy art. 21 ust. 44 updof). 

Przy poborze zaliczki na podatek płatnik będzie uwzględniał ulgę dla seniorów (nie będzie pobierał zaliczki PIT), jeżeli pracownik złoży sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania tego zwolnienia. Płatnik zastosuje ulgę najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, oraz nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika (nowy art. 32 ust. 1g updof).

Uwzględniając kwotę wolną od podatku, zwolnienie będzie łącznie wynosiło 115.528 zł (85.528 zł + 30.000 zł). To zwolnienie będzie też miało zastosowanie podczas pobierania zaliczek na podatek, jeżeli podatnik złoży płatnikowi (pracodawcy, zleceniodawcy) wniosek o jego stosowanie.

Wskazane oświadczenie pracownik składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Jeżeli pracownik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględni zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał powiadomienie. Jeżeli taki wniosek nie zostanie złożony, zapłacony podatek senior odzyska, składając rozliczenie roczne.

Wolne od PIT są przychody podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Polski, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł, osiągnięte:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 updof,
• z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowanej zgodnie z art. 27 (zasady ogólne), art. 30c (podatek liniowy) albo art. 30ca (podatek od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej), albo zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku  dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego, z zastrzeżeniem ust. 39, 43 i 44 updof.

Ulgę na powrót stosuje się do podatników, którzy przenieśli miejsce zamieszkania na terytorium Polski po 31 grudnia 2021 r.

Ulga na powrót przysługuje pod warunkiem, że podatnik:

a)     w wyniku przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium Polski podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu

b)     nie miał miejsca zamieszkania w Polsce przez 3 lata kalendarzowe poprzedzające bezpośrednio rok, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Polski i od początku roku, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do dnia poprzedzającego dzień, w którym zmienił ww. miejsce zamieszkania

c)     posiada obywatelstwo polskie, Kartę Polaka lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii, EOG czy Konfederacji Szwajcarskiej; albo miał miejsce zamieszkania nieprzerwanie co najmniej przez okres z pkt 2 w państwie Unii, EOG, w Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Republice Chile, w Państwie Izrael, Japonii, Kanadzie, Meksykańskich Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Republice Korei, w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub Stanach Zjednoczonych Ameryki; albo miał miejsce zamieszkania na terytorium Polski nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat kalendarzowych poprzedzających okres z pkt b

d)     posiada certyfikat rezydencji lub inny dowód dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w okresie niezbędnym do ustalenia prawa do tego zwolnienia oraz

e)     nie korzystał uprzednio, w całości lub w części, z tego zwolnienia – w przypadku podatników, którzy ponownie przeniosą miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152–154 (ulga na powrót, ulga na dzieci 4+ i ulga dla dorabiających seniorów) nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na mocy updof, zwolnionych od podatku dochodowego, oraz od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (nowy art. 21 ust. 39 updof).

Suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152–154 nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł (nowy art. 21 ust. 44 updof).

Przy poborze zaliczki na podatek płatnik będzie uwzględniał ulgę na powrót (nie będzie pobierał zaliczki PIT), jeżeli pracownik złoży sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania tego zwolnienia. W oświadczeniu pracownik wskazuje również rok rozpoczęcia i zakończenia stosowania zwolnienia przez zakład pracy. Płatnik zastosuje ulgę najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, oraz nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika.

Wskazane oświadczenie pracownik składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Jeżeli pracownik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględni zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał powiadomienie.

W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w art. 83 ust. 3 ustawy nie wprowadzono zapisu, że w przypadku osób korzystających ze zwolnienia podatkowego (seniorzy, osoby powracające, dzieci 4 +) składka na ubezpieczenie zdrowotne ma być ustalana na zasadach ogólnych.

Taka regulacja została wcześniej wprowadzona dla osób do 26. roku życia. Te osoby są zwolnione od podatku (pracownicy, zleceniobiorcy), ale nie są zwolnione z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ zostały wymienione w art. 83 ust. 3 tej ustawy. To oznacza, że składka jest za nie naliczana na zasadach ogólnych i nie jest obniżana do wysokości zaliczki, a ta nie występuje.

Analiza powyższych regulacji wskazuje na to, że do wymienionych osób od 1 stycznia 2022 r. miałaby zastosowanie zasada ogólna (art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej), na podstawie której składka zdrowotna byłaby obniżana do zaliczki, czyli do zera. Najprawdopodobniej nie taki był cel ustawodawcy. Należy się więc spodziewać przepisów nowelizujących.

Od 1 stycznia 2022 r. dodany zostanie nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego – osoba sprawująca funkcję i otrzymująca z tego tytułu wynagrodzenie. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie stanowił przychód uzyskiwany z tytułu pełnienia tej funkcji.

Ta zmiana powoduje, że płatnicy składek będą zobowiązani zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków zarządu, którzy swoje obowiązki wykonują wyłącznie na podstawie powołania albo wyboru. Będzie to dotyczyło także prokurentów. Na przekazanie zgłoszenia będzie 7 dni. Oznacza to, że zgłoszenie na formularzu ZUS ZZA powinno zostać przekazane do ZUS do 8 stycznia.

Do końca 2021 roku pełnienie funkcji członka zarządu na podstawie powołania (wyboru) nie wiązało się z obowiązkiem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Od 1 stycznia 2022 r. będzie to tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. W dalszym ciągu członek zarządu z samego faktu pełnienia tej funkcji nie będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym.

W związku z tym, że obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstanie dla tej grupy osób od 1 stycznia 2022 r., to od wynagrodzenia za grudzień (a także za wcześniejsze miesiące) wypłaconego w styczniu nie powinna być jeszcze naliczana składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli w styczniu członek zarządu otrzymałby wynagrodzenie za grudzień, to płatnik od tego wynagrodzenia nie powinien jeszcze naliczać oraz opłacać składki zdrowotnej. W raporcie ZUS RZA składanym za styczeń 2022 r. płatnik wykazałby zerową podstawę wymiaru i zerową kwotę składki. Warto przypomnieć, że taka zasada obowiązywała po wprowadzeniu obowiązku ubezpieczeń w stosunku do członków rady nadzorczej i zdaniem autora powinna obowiązywać także w stosunku do składki zdrowotnej.

Oczywiście, najbezpieczniej byłoby wynagrodzenie grudniowe wypłacić jeszcze w grudniu. Wtedy nie byłoby żadnych wątpliwości, że od tej wypłaty składka zdrowotna nie jest jeszcze należna. Teoretycznie płatnik może jeszcze w grudniu 2021 roku wypłacić wynagrodzenie członkowi zarządu za sprawowanie funkcji w 2022 roku. Wtedy od tej wypłaty nie zostanie jeszcze naliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Od nowego roku wysokość ryczałtu będzie zależała od mocy silnika. Zgodnie z nowym art. 12 ust. 2a updof, wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych będzie się ustalać w wysokości:

• 250 zł miesięcznie – dla samochodów: o mocy silnika do 60 kW lub stanowiących pojazd elektryczny w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy o elektromobilności i paliwach lub pojazd napędzany wodorem w rozumieniu art. 2 pkt 15 tej ustawy,
• 400 zł miesięcznie – dla innych samochodów.

Przychody z umowy zlecenia, o której mowa w art. 13 pkt 8 updof, mogą korzystać z nowych zwolnień podatkowych przewidzianych przez Polski ład: ulgi na powrót, ulgi z tytułu wielodzietności i ulgi dla dorabiających seniorów.

Chodzi tu o przychody uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej bądź od właściciela/posiadacza nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora, jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, albo od przedsiębiorstwa w spadku, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

Aby skorzystać ze wskazanych ulg w trakcie roku podatkowego, zleceniobiorca musi złożyć płatnikowi sporządzone na piśmie oświadczenie o spełnianiu warunków do danej ulgi, ze wskazaniem ewentualnego terminu końcowego stosowania zwolnienia PIT. W oświadczeniu w sprawie ulgi na powrót zainteresowany musi również podać rok rozpoczęcia i zakończenia stosowania zwolnienia. Oświadczenie zleceniobiorca składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, zawierając w nim klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Płatnik stosuje zwolnienie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, nie dłużej niż do upływu termin wskazanego przez podatnika.

Jeżeli podatnik powiadomi go o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględnia zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał powiadomienie.

Pamiętajmy, że łączny limit zwolnienia podatkowego dla osób korzystających z więcej niż jednej ulgi wynosi 85.528 zł.

Z dochodów zleceniobiorców nie będzie się odliczało ulgi dla klasy średniej, ponieważ jest ona zarezerwowana tylko dla sumy uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 updof przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a i pkt 2a updof (które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów).

Zleceniobiorca, rozliczany w trakcie roku metodą zaliczkową (polska rezydencja), będzie miał od nowego roku prawo złożenia zleceniodawcy wniosku o stosowanie do niego w trakcie roku podatkowego kwoty wolnej od podatku, jeśli spełni łącznie warunki:

a)     jego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku określonych w pierwszym przedziale skali, tj. nie przekroczą kwoty 30.000 zł,

b)     poza dochodami uzyskiwanymi od tego płatnika nie będzie osiągał innych dochodów, od których zaliczki na podatek pomniejsza się o ulgę miesięczną (425 zł) lub opłaca się zgodnie z art. 44 ust. 3 updof.

Wniosek sporządzony na piśmie nazywa się formalnie wnioskiem o niepobieranie zaliczek. W tej sytuacji zleceniodawca zaprzestaje pobierać zaliczkę najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania wniosku. Wniosek będzie składany odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Przykład 7

Umowa zlecenia – niepobieranie zaliczki od wynagrodzenia

Adam Nowak od 1 grudnia 2021 r. wykonuje umowę zlecenia. Z umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu. Nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jego wynagrodzenie określone w umowie zlecenia wynosi 2.400 zł miesięcznie. Nie ma on innych tytułów do ubezpieczeń oraz ustalonego prawa do emerytury lub renty. Z uwagi na wysokość wynagrodzenia pan Adam może złożyć wniosek do płatnika o niepobieranie zaliczki od wypłacanego wynagrodzenia.

Podstawa prawna

Ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.