Obecnie trwają prace parlamentarne nad projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 1532), zwanym dalej: projekt ustawy. Przypomnijmy, że polegają one w szczególności na:

• likwidacji możliwości odliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku,
• podwyższeniu do 30.000 zł kwoty wolnej od podatku skutkującym wyższą kwotą zmniejszającą miesięczne zaliczki podatkowe stosowaną na mocy PIT-2,
• podwyższeniu do 120.000 zł progu dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku,
• wprowadzeniu ulgi dla tzw. klasy średniej.

W projekcie ustawy zaproponowano podwyższenie kwoty wolnej od podatku do poziomu 30.000 zł, poprzez podniesienie kwoty zmniejszającej podatek do poziomu 5.100 zł (30.000 zł x 17% –  5.100 zł = 0 zł).

Wspomniana kwota wolna od podatku w wysokości 30.000 zł będzie stosowana np. już przy obliczaniu zaliczek podatkowych poprzez odliczanie od wyliczanego zaliczek podatkowych 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek. Oznacza to, że pracodawcy od 2022 roku będą mogli pomniejszać pracownikom, w przypadku których dysponują oświadczeniem PIT-2, miesięczne zaliczki podatkowe o kwotę 425 zł, zgodnie z wyliczeniem: 5.100 zł x 1/12 = 425 zł.

W aktualnym stanie prawnym część składki zdrowotnej (7,75% jej podstawy) podlega odliczeniu od podatku. To odliczenie realizowane jest już na etapie kalkulowania zaliczek na podatek i dotyczy zarówno należności podatkowych obliczanych samodzielnie przez podatników, jak i pobieranych przez płatników, np. zakłady pracy czy ZUS.

Porównanie – rok 2021 i rok 2022 – rozliczenia wynagrodzenia brutto 30-latka z umowy o pracę w wysokości 3.010 zł (przy uwzględnieniu kwoty zmniejszającej zaliczki podatkowe, kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł oraz wpłaty na PPK naliczanej od kwoty 3.010 zł przy założeniu, że wpłata na PPK finansowana przez pracodawcę wynosi 1,5% a wpłata pokrywana z pensji pracownika – 2%)

W 2022 roku mają nastąpić także zmiany w zasadach obniżania składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek, na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy zdrowotnej. W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika będzie wyższa od kwoty ustalonej zgodnie z mającym pojawić się w art. 83 nowym ust. 2b, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. W myśl przywołanego ust. 2b kwotę, o której mowa powyżej, stanowi zaliczka na podatek dochodowy, obliczona zgodnie z przepisami ustawy PIT w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r.

Porównanie rozliczenia – rok 2021 i rok 2022 – wynagrodzenia w wysokości 1.050 zł brutto 30-latka (niebędącego uczestnikiem PPK) z umowy o pracę zawartej na 1/3 etatu (przy uwzględnieniu kwoty zmniejszającej zaliczki podatkowe i kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł)

W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT jest wyższa od kwoty ustalonej zgodnie z nowym ust. 2b dodanym do art. 83 ustawy zdrowotnej, którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony z opodatkowania w ramach tzw. „zerowego PIT”, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Kwotę, o której mowa powyżej, stanowi zaliczka na podatek obliczona według reguł obowiązujących 31 grudnia 2021 r.

Porównanie rozliczenia wynagrodzenia – rok 2021 i rok 2022 – w wysokości 950 zł brutto 24-latka (niebędącego uczestnikiem PPK, korzystającego z „zerowego PIT”) z umowy o pracę zawartej na 1/4 etatu (przy uwzględnieniu kwoty zmniejszającej zaliczki podatkowe i kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł)

W celu zrekompensowania braku możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej, ustawodawca zaproponował nową ulgę dla osób:

• zatrudnionych na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz
• uzyskujących z ww. źródeł przychody w rocznej wysokości mieszącej się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł (czyli w miesięcznej wysokości wynoszącej co najmniej 5.701 zł i nie przekraczają kwoty 11.141 zł).

Oba wspomniane warunki (czyli odpowiednia podstawa zatrudnienia oraz określona kwota przychodu muszą być spełnione łącznie).

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że – w ocenie autora tekstu – dla pracodawców wyznacznikiem wskazującym na możliwość zastosowania omawianej ulgi będzie poziom miesięcznych przychód pracownika. Wynika to z brzmienia zaproponowanego nowego ust. 2a w art. 32 ustawy PIT. Z przepisu tego wynika jasno, że za miesiące, w których podatnik uzyskał w danym zakładzie pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5.701 zł do 11.141 zł, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), zakład pomniejsza dochód pracownika o kwotę ulgi dla tzw. klasy średniej. Przywołana regulacja nakazuje więc pracodawcom odnoszenie się do miesięcznego poziomu przychodu pracowników. Roczny przedział przychodowy dotyczy uwzględniania ulgi dla tzw. klasy średniej w finalnym rozliczeniu podatkowym dokonywanym przez pracownika za dany rok.

Za słusznością przedstawionego poglądu przemawia również propozycja dodania do art. 32 ustawy PIT ust. 2b, na mocy którego podatnik będzie mógł pracodawcy złożyć pisemny wniosek o niestosowanie opisywanej nowej ulgi podatkowej. Będzie to rozwiązanie praktyczne dla osób, które uzyskują przychody objęte ulgą np. także u innych płatników i ich łączna kwota w danym roku przekroczy 133.692 zł. Gdy pracownik złoży taki wniosek, wtedy  płatnik zaprzestanie pomniejszania dochodu o kwotę ulgi najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wniosek ten otrzymał. Wniosek ten podatnik będzie składał odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Dodajmy ponadto, że jeżeli pracodawca miałby kierować się roczną wysokością przychodu pracownika przy ocenianiu możliwości uwzględniania nowej ulgi, to w danym roku mógłby zacząć ją stosować dopiero wtedy, gdy suma przychodów zatrudnionej osoby z danego roku wyniesie nie mniej niż 68.412 zł. A zatem wcześniej płatnik nie mógłby stosować ww. ulgi, nawet gdyby pracownik osiągał miesięczny przychód z przedziału od 5.701 zł do 11.141 zł.

Powyższe wyjaśnienia nie zmieniają faktu, że jeśli roczne, sumaryczne przychody pracownika ze stosunku pracy przekroczą 133.692 zł, a w trakcie roku pracodawca w jego przypadku stosował nową ulgę podatkową, to okaże się, że ta preferencja mu nie przysługiwała i w swoim rozliczeniu rocznym będzie musiał z tego powodu dopłacić podatek.

Wysokość omawianej ulgi będzie ustalana według dwóch odrębnych wzorów:

gdzie A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ustawy PIT.

Tak obliczona zaliczka będzie zmniejszana o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej (425 zł), jeżeli pracownik złożył oświadczenie PIT-2 potwierdzające fakt, że spełnia on warunki do jej stosowania.

Porównanie rozliczenia – rok 2021 i rok 2022 – wynagrodzenia brutto 30-latka z umowy o pracę w wysokości 7.000 zł (przy uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł oraz faktu, że pracownik nie przystąpił do PPK i przy zatrudnianiu złożył pracodawcy PIT-2):

Porównanie rozliczenia – rok 2021 i rok 2022 – wynagrodzenia brutto 30-latka z umowy o pracę w wysokości 9.500 zł (przy uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł oraz faktu, że pracownik nie przystąpił do PPK i przy zatrudnianiu złożył pracodawcy PIT-2)

Z pierwszej wersji projektu ustawy wynikało, że ulga dla tzw. klasy średniej miała nie być zastosowania do przychodów twórców i artystów będących pracownikami w zakresie, w jakim mają do nich zastosowanie 50% koszty. To zastrzeżenie zostało jednak wykreślone z propozycji przepisów, która trafiła do Sejmu. Tym samym ulga ma przysługiwać każdemu podatnikowi uzyskującemu przychody ze stosunku pracy, stosunku służbowego, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy niezależnie od rodzaju stosowanych do nich kosztów uzyskania przychodu.

Porównanie rozliczenia – rok 2021 i rok 2022 – wynagrodzenia brutto 30-latka z umowy o pracę w łącznej wysokości 6.500 zł, z czego 3.000 zł to honorarium autorskie (przy uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodu na poziomie 250 zł i 50% oraz faktu, że pracownik nie przystąpił do PPK i przy zatrudnianiu złożył pracodawcy PIT-2)

W 2022 roku w życie ma wejść rozwiązanie, dzięki któremu podatnik będzie mógł złożyć płatnikowi pisemny wniosek o pobór zaliczek bez stosowania miesięcznych kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy PIT (chodzi o KUP w podstawowej wysokości wynoszącej 250 zł), najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ww. wniosek został złożony.

Skoro ulgą dla tzw. klasy średniej objęte są wyłącznie przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ustawy PIT, to nie można jej stosować do innych przychodów. Dotyczy to m.in. wynagrodzeń za realizację umów cywilnoprawnych (np. umów zlecenia czy umów o dzieło), nawet tych zawieranych przez pracodawcę z własnym pracownikiem.

Zauważmy, że od nowego roku w przypadku zaliczek pobieranych przez płatników od przychodów, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 5, 6 i 8 oraz art. 41 ust. 1 ustawy PIT (np. z tytułu umów zlecenia, praktyk absolwenckich lub staży uczniowskich) płatnik będzie mógł nie pobierać zaliczek podatkowych na pisemny wniosek podatnika (składany odrębnie dla każdego roku). Prawo do złożenia omawianego wniosku przysługiwać będzie podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej (czyli kwoty 30.000 zł), oraz poza dochodami od tego płatnika podatnik nie uzyskuje innych dochodów, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej. W ten sposób podatnik będzie korzystał w kwoty wolnej już w trakcie roku, a nie dopiero po jego zakończeniu i złożeniu zeznania podatkowego.

Projekt ustawy zakłada podniesienie progu dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku. Od początku przyszłego roku próg ten ma osiągnąć poziom 120.000 zł (obecnie wynosi on 85.528 zł).

Po zmianie do podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej 120.000 zł stosowana będzie zatem stawka podatku w wysokości 17%. Dopiero od nadwyżki ponad wspomniany pułap naliczany będzie podatek 32-procentowy.

W 2022 roku zmieni się również skala podatkowa i będzie ona wyglądała następująco:

Ustawodawca od 2022 roku chce obejmować ubezpieczeniem zdrowotnym osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (chodzi tu m.in. o członków zarządu, członków Komisji Rewizyjnej, prokurentów oraz członków komisji egzaminacyjnych). Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego ww. osób będzie powstawał z dniem powołania, a wygasał z dniem odwołania.

Porównanie rozliczenia listy płac – rok 2021 i rok 2022 – w przypadku członka zarządu spółki z o.o. wykonującego swoje obowiązki wyłącznie w ramach aktu powołania za wynagrodzeniem w wysokości 6000 zł brutto